تفکر
ابراهیم از تدبر در طلوع و غروب ستاره ها و ماه و خورشید ، با تدبر در این حادثه های همیشگی و پیش پا افتاده به آن توحید عظیم دست می یابد؛ توحید در سه شکلش : در درون و در جامعه و در هستی ، تا حدی که هوس ها و طاغوت ها و خدایان و بت ها را کنار می ریزد ، از درون اسماعیلش را و از جامعه غرور را و در هستی بت ها و خدایان را.
آنجا که تیمور با تدبر در حرکت مورچه ای در کنار خرابه ای بر دیوار شکسته ای به آن پشتکار و استقامت می رسد.
و همین است که روح های بیدار از هیچ صحنه ای به سادگی نمی گذرند و باتصادف توجیهش نمی کنند ؛ چون آنچه در چشم ما تصادف است و در نظر ما ناگهانی است ، در چشم های دیگر و نظرهای دیگر با نقشه های دقیقی همراه است و حتی قابل پیش بینی است.
باتفکر ، انسان به شناخت خویش و شناخت هستی و شناخت دنیا و شناخت الله و شناخت روش زندگی و مرگ پی می برد . و باتفکر ، استعدادها و سرمایه های انسان مشخص می گردد . و همین است که نقش تفکر در سازندگی و رشد انسان نقش اول است.
کسی که دنیا را نشناخته و انسان را نشناخته و دنیا را عشرتکده می داند و انسان را عیاش ، ناچار در برابر فشارها و در گیری ها خرد می شود و می افتد. شناخت کار انسان و شناخت دنیا که کلاس و کوره و راه است ، انسان را در برابر فشارها نه صابر و اسنوار که بهره بردار و شاکر بار می آورد و حتی بالاتر به مرحله طلب و خواستن می رساند.
بهترین راه برای به کار انداختن فکر ، طرح سوال هایی حساب شده است.
انسان در برابر سوال ها می خواهد جوابی بیاورد و برای بدست آوردن جواب ناچار است که فکر کند و دست و پا کند. و در نتیجه فکر به جریان افتاده و حرکت کرده است.
در صورتی که سوال ها حساب شده و دقیق باشند ، فکر زودتر به شناخت ها و به عقیده و هلاقه و به حرکت و عمل منتهی می گردد.
طرح سوال برای حرکت فکری ، راهی است که پیامبران از آنجا رفته اند و قرآن از آن خبر می دهد و می بینیم سوال هایی را که تلنگرهای محرک فکر هستند و در قرآن به کار گرفته شده اند. ( ۱)
۱-أَفِی اللَّـهِ شَکٌّ ﴿ابراهیم ،١٠﴾ ؛ أَئِنَّکُمْ لَتَکْفُرُ‌ونَ بِالَّذِی ﴿فصلت ، ٩﴾؛ أَتُتْرَ‌کُونَ فِی مَا هَاهُنَا آمِنِینَ ﴿شعراء ،١۴۶﴾ ؛ أَیْنَ تَذْهَبُونَ ﴿تکویر ، ٢۶﴾ ؛ أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ ﴿نازعات ،٢٧﴾ ؛ أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا ﴿مومنون،١١۵﴾ ؛ أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن یُتْرَ‌کَ سُدًى ﴿قیامت ، ٣۶﴾
