ظهور گرایش روشنفکرانه مذهبی:
· شروع از دهه سوم و شتاب در قرن چهارم قرن حاضر و سوق دادن نسل جوان به سمت اسلام واقعی، اسلام روشنفکرانه.
· پیشکسوتان تفکر نوین اسلامی:
- علامه طباطبایی
- آقای محمدتقی شریعتی(پدر دکتر شریعتی)
- آقای طالقانی
- شهید مطهری
· تعداد کم روشنفکران مذهبی در مقابل روشنفکران مادی؛ اما روشنفکر مذهبی باید ساعت ها تلاش، مطالعه و تدبر می کرد، ولی روشنفکر مادی احتیاج به این همه فکر کردن نداشت.