بصیرت؛ از کلام گوهر بار امام خامنه ای (مدظله العالی)

بسم الله الرحمن الرحیم

بصیرت؛ از کلام گوهر بار امام خامنه ای (مدظله العالی)

مطالب ذیل  را که با هم مرور خواهیم نمود، خلاصه ای ست از فصل «بصیرت» کتاب «بصیرت و استقامت»، برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری ، انتشارات صهبا.

اگر کسی بصیرت نداشته باشد، ولو ایمان جوشانی هم داشته باشد، فریب می خورد؛ و وقتی فریب خورد، این ایمان در خدمت آن هدف به کار نخواهد افتاد. لذا امیرالمومنین (ع) در جنگ صفین فرمودند:«وَ قَد فُتحَ بابُ الحَربِ بَینَکُم وَ بَینَ أَهلِ القِبلَهِ وَ لا یَحمِلُ هَذَا العَلَمَ الَّا إَهلِ البَصَرِ وَ الصَّبر» _{نهج البلاغه، ترجمه مرحوم دشتی، خطبه 173}

چه زیبا! کلمه «بصر» و «صبر» از حروف مشترکی ترکیب شده اند، اما دو معنای جدا از هم دارند. آن وقت دو رکن فلاح در حمل پرچم هدایتند که امیرالمومنین(ع) آن روز فرمودند « وَ لا یَحمِلُ هَذَا العَلَمَ الَّا إَهلِ البَصَرِ وَ الصَّبر» این پرچم را برنمی دارد و به دوش نمی کشد، مگر کسی که این دوخصوصیت را داشته باشد؛ اولاً بصیرت داشته باشد. ثانیاً استقامت داشته باشد. بصیرت دینی و استقامت ایمانی. _25/12/75

«قَد جاءَ کُم بَصائِرُ مِن رَبِّکُم» از سوی خدا بصیرت به انسان داده می شود. بصیرت ها، یعنی هشدارها، آگاهی ها، راهنمایی ها، خط دادن ها، جهت دادن ها؛ «فَمَن أَبصَرَ فَلِنَفسِهِ وَ مَن عَمِیَ فَعَلَیها» _{انعام104} می توانی آن بصیرت ها را ببینی، از آن ها پیروی کنی، به سود توست. می توانی چشمت را روی هم بگذاری و نبینی، یا ببینی و لج کنی که به زیان تو تمام خواهد شد. _29/3/59

در ماجرای دفاع از دین ، از همه چیز بیشتر ، برای انسان ، بصیرت لازم است. بی بصیرت ها فریب می خورند. بی بصیرت ها در جبهه باطل قرار می گیرند؛ بدون اینکه خود بدانند. هم چنان که در جبهه ابن زیاد، کسانی بودند که از فساق و فجار نبودند، ولی از بی بصیرت ها بودند. _22/4/71

بصیرت یعنی آن روشنیِ دل،... بصیرت یعنی آنی که خدا راببیند و مقاومت کند. همین دو شرط هم کافی است. اول؛ بصیرت، معنویت، توجه، دوم؛ ایستادگی. _2/3/66

بصیرت، نورافکن است؛ بصیرت، قبله نما و قطب نماست... بخصوص وقتی دشمن جلوی انسان هست.در یک فضای تاریک، بصیرت روشنگر است. بصیرت راه را به ما نشان می دهد. البته برای موفقیت کامل ، بصیرت شرط لازم است، اما شرط کافی نیست... برای موفقیت، شرایط دیگری هم لازم است؛ اما بصیرت شرط لازم است.

بصیرت را در دوسطح می توانیم تعریف کنیم. یک سطح، سطح اصولی ولایه زیرین بصیرت است.انسان در جهان بینی و فهم اساسی مفاهیم توحیدی، با نگاه توحیدی به جهان طبیعت، یک بصیرتی پیدا می کند... با نگاه توحیدی، هرگونه تلاش و مجاهدتی در راه هدف، انسان را قطعاً به نتیجه می رساند...  بصیرت در حقیقت زمینه همه تلاش ها و مبارزات انسانی جامعه است.

به جز این سطح وسیع بصیرت و لایه عمیق بصیرت، در حوادث گوناگون هم ممکن است بصیرت و بی بصیرتی عارض انسان شود... انسان در حوادثی که پیرامون او می گذرد و در حوادثی که پیش روی اوست و به او ارتباط پیدا می کند، تدبر کند؛ سعی کند از حوادث به شکل عامیانه و سطحی عبور نکند... حوادث را درست نگاه کردن، درست سنجیدن، در آنها تدبر کردن، در انسان بصیرت ایجاد می کند.

بصیر آن کسی است که بشنود، گوش خود را  بر صداها نبندد؛ وقتی شنید بیندیشد. هر شنیده ای را نمی شود به صرف شنیدن رد کرد یا قبول کرد؛ باید اندیشید._4/8/92

تمام مشکلاتی که برای افراد یا اجتماعات بشر پیش می آید، بر اثر یکی از این دو است؛ یاعدم بصیرت، یا عدم صبر.یا دچار غفلت می شوند، واقعیت ها را تشخیص نمی دهند حقایق را نمی فهمند، یا با وجود فهمیدن واقعیات، از ایستادگی خسته می شوند... یعنی یا بیداری نداشته اند، یا پایداری نداشته اند.

امروز هم در دنیا کسانی که در رأس قدرت های سیاسی زورگو و مداخله گر ... از طریق یکی از این دو خصوصیت برملت ها حکم می رانند و زورگویی می کنند. سعی می کنند ملت ها را در غفلت نگه دارند و بصیرت را از آن ها بگیرند. اگر هم نتوانند به طور کلی از آن ها بصیرت را سلب کنند، در یک مورد که یک مسئله خاص برایشان مهم است، سعی می کنند بیداری ملت ها و بصیرت انسان ها را در آن جامعه سلب نمایند یا آنها را دچار بی صبری کنند. _12/8/77

راه حصول بصیرت

این بصیرت چه گونه حاصل می شود؟ بر اثر گذشتن از خود. همین یک کلمه آسان، اما در عمل آنقدر مشکل که اکثر انسان ها در همین دو قدم این یک کلمه، درجا زده و مانده اند! _9/8/80

انسان یکی از بزرگترین ضعف هایش این است که اسیر سرپنجه خواهش های خود است. شاید هیچ ضعفی در آدم بالاتر از این نیست، همه ضعف های انسان  از ضعف در مقابل خواهش ها و جاذبه های نفسانی و هوس ها، کوچکتر و کمتر است، ضررهایش هم قابل جبران تر است تا مضرّات این ضعف انسانی...

گاهی این خواهش ها و این هوس های درونیِ انسان، راه را برعقل او وبر بصیرت او هم می بندند و نمی گذارند درست تشخیص بدهد. ببینید، چقدر ضعف بزرگی است در انسان؛ این ضعفِ اسیرِ سرپنجه هوس ها بودن، زبون خواهش ها بودن. _21/2/65

آنچه که بصیرت و بینش انسان را در قضایای مختلف و در حوادث گوناگون و زیر غبار تبلیغات جنجال آمیز دشمنان تضمین و حفظ می کند، دل مومن و پاک و نورانی است.

باید بصیرت داشت. آنچه که انسان از نخبگان جامعه و جریانات سیاسی و گروه های سیاسی انتظار دارد، این است که با این حوادث ، با این خطوط دشمن ، با بصیرت مواجه بشوند؛ بابصیرت. اگر بصیرت وجود داشت و عزم مقابله وجود داشت، خیلی از رفتارهای ما ممکن است تغییر پیدا بکند، آن وقت وضعیت بهتر خواهد بود. بعضی از کارها از روی بی بصیرتی است._14/7/88

وقتی که انسان دیدِ جهانی صحیح و نافذ و قوی ای داشته باشد، ارتباط شما با مسائل جهانی، با فرهنگ های جهانی، با کتاب ها، با نوشته ها،  پیشرفت های فرهنگی و علمی، از این نظر فوق العاده حائز اهمیت است که شما را تکمیل خواهد کرد، از شما آن شخصیتی را که برای آینده اسلام مفید خواهید بود، انشاءالله خواهد ساخت...از شما یک چنین چهره هایی، یک چنین دل هایی، یک چنین شخصیت هایی خواهد ساخت؛ بصیرت شما و آگاهی شما._7/6/63

امروز بصیرت-به تعبیر عرف رایج- همان تحلیل و فهم سیاسی است. باید بفهمیم دشمن کجاست، دوست کجاست؛ دوست کیست، دشمن کیست.... وقتی که دانستید، راحت آتش می ریزید و به هدف می زنید، اما وقتی که نشناختید، آتش تان روی سرخودی ها می ریزد و یک عده به خاطر عدم بصیرت و عدم فهم وعدم تشخیص، آتش را روی سر خودی ها می ریزند! امان از وقتی که این عدم فهم و عدم تشخیص، با برخی از اغراض و ضعف های اخلاقی توأم شود؛ که اگر شد، واویلاست! _12/2/80

هرکاری می کنیم از روی بصیرت باشد. هرکس که از روی بصیرت کار نمی کند، عوام است... پس اول ببینید جز گروه عوامید یا نه. اگر جز گروه عوامید ، به سرعت خودتان را از آن گروه خارج کنید. بکوشید قدرت تحلیل پیدا کنید؛ تشخیص دهید و به معرفت دست یابید. _20/3/75

به جوانان سفارش می کنم، اولاً باید احساس مسئولیت کند، یعنی واقعاً خودش را مسئول بداند و بخواهد زندگی را با پای خودش پیش ببرد و حرکت کند و مثل پرکاهی در امواج حوادث نباشد. ثانیاً با ایمان حرکت کند، ایمان نقش بسیار مهمی در همه میدان ها و  نیز پیروزی برهمه موانع دارد. ثالثاً بصیرت و آگاهی داشته باشد. اگر جوانان این سه خصوصیت را در خودشان تأمین کنند؛که البته کار چندان آسانی نیست، اما بسیار ممکن هست....این سه خصوصیتی را که من گفتم در خودتان به وجود آورید. ببینید من که می گویم سعی کنید به وجود آورید، اعتقادم اینست که سعی ها یک اندازه نیست، یک اندازه هم موفق نیست، اما اعتقاد دیگرم اینست که هرکس سعی کند، بالاخره توفیقی خواهد داشت. _13/11/77

در زندگی پیچیده اجتماعی امروز، بدون بصیرت نمی شود حرکت کرد. جوان ها باید فکر کنند، بیندیشند، بصیرت خودشان را افزایش بدهند... بصیرت یعنی اینکه بدانید چه می خواهید، تا بدانید چه باید با خودتان داشته باشید. _15/7/88

یکی از کارهای مهم نخبگان و خواص، تبیین است. حقایق را بدون تعصب، روشن کند و بدون حاکمیت تعلقات جناحی و گروهی بردل آن گوینده.این ها مضر است....

بصیرت مهم است. نقش نخبگان و خواص هم اینست که  بصیرت را نه فقط در خودشان، در دیگران به وجود بیاورند.آدم گاهی می بیند که متأسفانه  بعضی از نخبگان خودشان هم دچار بی بصیرتی اند، نمی فهمند. اصلاً ملتفت نیستند، یک حرفی یکهو به نفع دشمن می پرانند، به نفع جبهه ای که همتش نابودی بنای جمهوری اسلامی است به نحوی. نخبه هم هستند، خواص هم هستند، آدم های بدی نیستند، نیت  بدی هم ندارند، اما این است دیگر، بی بصیرتی است دیگر. این بی بصیرتی را به خصوص به شما جوان ها با خواندن آثار خوب، با تأمل، با گفتگو با انسان های مورد اعتماد و پخته، نه گفتگوی تقلیدی-که هرچه گفت شما قبول کنید. نه، این را من نمی خواهم- از بین ببرید._5/5/88

شناسایی لحظه ها و انجام کار در لحظه نیاز، خیلی چیز مهمی است. شناختن موقعیت، فهمیدن نیاز، حضور در لحظه مناسب و مورد نیاز؛ این اساس کار است که مومن باید این را همراه خود داشته باشد تا بتواند وجودش موثر بشود؛ آن کاری را که باید انجام بدهد، بتواند انجام دهد. _29/10/88

هرکس متوجه و مراقب رفتار خودش باشد، از اینکه نادانسته و ناخواسته کمک دشمن باشد، پرهیز خواهد کرد. _8/3/84

انتظار از خواص اینست که مرزشان را مشخص کنند، موضعشان را مشخص کنند. دو پهلو خرف زدن، کمک کردن به غبارآلودگی فضاست.. شفاف سازی، دشمنِ دشمن است، مانع دشمن است. غبارآلودگی، کمک دشمن است. این خودش شد یک شاخص. این یک شاخص است، کی به شفاف سازی کمک می کند و کی به غبارآلودگی  کمک می کند. همه این را در نظر بگیرند، این را معیار قرار بدهند...

خیلی از جوان ها یا انقلاب را ندیده اند یا در پیروزی انقلاب سنین خیلی کمی داشته اند و اما امروز کاری که ما آن روز می کردیم ، خیلی بهتر دارند عمل می کنند، خیلی قوی تر دارند عمل می کنند هوشیارانه تر دارند کار می کنند ، انقلاب بحمدلله برگ و بارش روز افزون است. _29/10/88

چند توصیه

چند توصیه به ملت عزیزمان، مواظب باشید صبرتان را از دست ندهید. ما باصبر پیروز شدیم؛ باز هم باید باصبر پیشروی بکنیم. بصیرتتان را از دست ندهید، دشمن را بشناسید و دشمنی ها و ترفندهای او را درست تشخیص بدهید. تبلیغاتی که دشمن می کند، حرفی که دشمن می زند و شایعه ای که دشمن می اندازد، به چشمتان بیاید. _14/3/70

کمین دشمن را درنظر داشته باشیم. غفلت از اینکه ممکن است به حرکت عمومی ملت ایران ضربه ای وارد شود، چیز خطرناکی است. هوشیار باشید. _12/5/88